ทบทวนก่อนสอบ กลางภาคเรียนที่ 2/2559 วิชา ศ23104 ดนตรี-นาฏศิลป์6

ว่าด้วยเรื่องของวงดนตรีไทย  จะประกอบด้วย วงดนตรี ๓ ประเภทหลัก   ดังนี้
๑. วงปี่พาทย์  เป็นวงที่ประกอบด้วยเครื่องดนตรีประเภทตี และเป่า(ชนิดเป่าจากลิ้น) เป็นหลัก  วงปี่พาทย์นิยมใช้ประกอบการแสดง โขน ละคร  เช่น วงปี่พาทย์เครื่องห้า  นิยมนำมาประกอบการแสดงโขน  เป็นต้น  นอกจากนี้ วงปี่พาทย์ ยังนิยมนำมาบรรเลงประกอบการแสดงอื่น ๆ เช่น ในสมัยรัชกาลที่๒ มีการนำวงปี่พาทย์ มาบรรเลงร่วมกับการขับเสภา  เรียกว่า วงปี่พาทย์เสภา
๒. วงเครื่องสาย  เป็นวงที่ประกอบด้วยเครื่องดนตรีประเภทเครื่องสี และเครื่องดีด เป็นหลัก  นิยมบรรเลงในทางหวาน  และเพลงที่บรรเลงส่วนใหญ่ เป็นเพลงไทยสำเนียงลาว เช่น  เพลงลาวคำหอม  ลาวดวงเดือน  ลาวลำปาง  ลาวดวงดอกไม้  ลาวชมดง  เป็นต้น
๓.  วงมโหรี  เป็นวงที่รวบรวมเครื่องดนตรีทุกประเภท (ดีด สี ตี เป่า) เข้ามาไว้ด้วยกัน หรืออาจกล่าวได้ว่า รวมวงปี่พาทย์ และเครื่องสายเข้าไว้ด้วยกัน

ยุคสมัยของดนตรีไทย  กล่าวได้ว่า  หากเราจะเรียบเรียงยุคสมัยของดนตรีไทย ก็ควรนับเริ่มตั้งแต่มีการบันทึกหลักฐานทางประวัติศาสตร์  คือ  สมัยสุโขทัย  ที่เริ่มมีเครื่องดนตรีเกิดขึ้น และมีการบรรเลงดนตรีเป็นยุคแรก   ต่อมาคือสมัยอยุธยา  เป็นยุคที่นาฏศิลป์และดนตรีไทยได้รับความนิยม และเป็นต้นแบบของศิลปะไทยแทบทุกแขนง  หลังจากกรุงศรีอยุธยาแตกครั้งที่ ๒  พระเจ้าตากสินมหาราช  ก็ทรงนำพลเมืองจากกรุงศรีอยุธยา  มาตั้งถิ่นฐานในบริเวณกรุงธนบุรี  สถาปนากรุงธนบุรีเป็นราชธานี  ในช่วงยุคนี้เป็นช่วงที่สร้างบ้านเมือง ศิลปะต่างๆ  จึงชะงักลง  ภายหลังรัชกาลที่ ๑ ทรงย้ายจากกรุงธนบุรีมายังฝ่ังเกาะรัตนโกสินทร์  และสถาปนาราชวงศ์จักรีขึ้น  จึงทรงมีพระราชดำริให้ไปค้นหาหลักฐานทางประวัติศาสตร์เกี่ยวกับศิลปะแขนงต่าง ๆ จากกรุงศรีอยุธยา  มาฟื้นฟู ปรับปรุง  บูรณะ  ในสมัยรัตนโกสินทร์

ในสมัยรัชกาลที่๒  เป็นยุคที่ดนตรีไทยเฟื่องฟูที่สุด  เพราะรัชกาลที่๒  ทรงให้ความสมพระราชหฤทัยเกี่ยวกับดนตรี  นาฏศิลป์  วรรณกรรมเป็นพิเศษ  ทรงมีซอสามสายประจำพระองค์ ชื่อว่า "ซอสายฟ้าฟาด" และยังทรงพระราชนิพนธ์ เพลง บุหลันลอยเลื่อน  ซึ่งเป็นเพลงไทยเดิมที่มีความไพเราะยิ่งนัก

เพลงพระราชนิพนธ์ในพระบาทสมเด็จพระปรมินทรมหาภูมิพลอดุลยเดชฯ (รัชกาลที่๙)

เพลงพระราชนิพนธ์ พระบาทสมเด็จพระปรมินทรมหาภูมิพลอดุลยเดช มีพระราชปรีชาญาณในเรื่องของดนตรี ทรงพระราชนิพนธ์ทำนองเพลงตั้งแต่ยังทรงเป็นสมเด็จพระอนุชาธิราช รวมบทเพลงพระราชนิพนธ์ทั้งสิ้น 48 เพลง เพลงที่ทรงพระราชนิพนธ์ทำนอง และคำร้องภาษาอังกฤษด้วยพระองค์เอง มี 5 เพลง คือ "Echo", "Still on My Mind", "Old-Fashioned Melody", "No Moon" และ "Dream Island" นอกจากนี้ มีเพลงที่ทรงพระราชนิพนธ์ทำนองขึ้นภายหลังใส่ในคำร้องที่มีผู้ประพันธ์ไว้แล้ว คือ ความฝันอันสูงสุด เราสู้ และ รัก

ผู้ที่โปรดเกล้าฯ ให้แต่งคำร้องประกอบเพลงพระราชนิพนธ์มีหลายท่าน ได้แก่ พระเจ้าวรวงศ์เธอ พระองค์เจ้าจักรพันธ์เพ็ญศิริ จักรพันธุ์, ศาสตราจารย์ ท่านผู้หญิงนพคุณ ทองใหญ่ ณ อยุธยา, ศาสตราจารย์ ดร.ประเสริฐ ณ นคร, ท่านผู้หญิงสมโรจน์ สวัสดิกุล ณ อยุธยา, นายจำนงราชกิจ (จรัล บุณยรัตพันธุ์), ม.ร.ว.เสนีย์ ปราโมช ม.ล.ประพันธ์สนิทวงศ์ และท่านผู้หญิงมณีรัตน์ บุนนาค เป็นต้น

ในยุคแรก หลังจากที่เพลงพระราชนิพนธ์มีทำนองและคำร้องสมบูรณ์แล้ว จะทรงพระกรุณาโปรดเกล้าฯให้ครูเอื้อ สุนทรสนาน นำไปบรรเลงในวงดนตรีกรมโฆษณาการหรือวงกรมประชาสัมพันธ์ เพื่อให้แพร่หลายทั่วไป และโดยพระองค์ท่านเองทรงดนตรีร่วมกับวงดนตรี วง อ.ส. วันศุกร์ ออกอากาศ ปรากฏว่าหลายเพลงกลายเป็นเพลงยอดนิยมทั้งในหมู่ชาวไทยและชาวต่างประเทศ

ในระยะหลังพระองค์มีพระราชกรณียกิจมากมาย ทำให้พระองค์ทรงไม่มีเวลาที่จะทรงพระราชนิพนธ์เพลงใหม่ๆออกมา เพลงสุดท้ายที่พระองค์ทรงพระราชนิพนธ์ออกมาคือเพลง "เมนูไข่" เป็นเพลงแนวสนุกสนาน เนื้อร้องโดยสมเด็จพระเทพรัตนราชสุดาฯ สยามบรมราชกุมารี พระราชทานเป็นของขวัญวันพระราชสมภพครบ 72 พรรษาแด่ สมเด็จพระเจ้าพี่นางเธอ เจ้าฟ้ากัลยาณิวัฒนา กรมหลวงนราธิวาส ราชนครินทร์ เมื่อ พ.ศ. 2538

และบทเพลงพระราชนิพนธ์ ที่นักเรียนได้ศึกษา  มีจำนวน ๙ บทเพลง  คือ  

ลำดับที่  ๒  ยามเย็น

ลำดับที่  ๓ สายฝน

ลำดับที่  ๔ ใกล้รุ่ง

ลำดับที่  ๕ ชะตาชีวิต

ลำดับที่  ๘  อาทิตย์อับแสง

ลำดับที่  ๑๓  พรปีใหม่

ลำดับที่  ๒๗  แสงเดือน

ลำดับที่  ๓๔  แผ่นดินของเรา

ลำดับที่  ๔๔  เราสู้